Rypin straci unijne pieniądze przez Samorządową Kartę Praw Rodzin?! Eksperci wyjaśniają

Na początku 2020 roku szerokim echem odbiło się przyjęcie przez Radę Miasta Rypin Samorządowej Karty Praw Rodzin. Uchwalenie dokumentu podzieliło mieszkańców Rypina. Niektórzy z nich podkreślali dyskryminujący charakter karty. Na ręce przewodniczącego Sławomira Malinowskiego trafiła petycja ws. uchylenia przyjętych przepisów.

Spór w Rypinie o Samorządową Kartę Praw Rodzin

Burmistrz Rypina Paweł Grzybowski bronił decyzji radnych, podkreślając podczas sesji miejskiej w lutym br. prorodzinny charakter karty.

– Ta uchwała to pean dla życia – tłumaczył Grzybowski. – A w życiu są dla człowieka wartości nienegocjowalne, takie jak prawo do życia. Konstytucja chroni życie i rodzinę, bo tylko rodzina daje życie. To dzięki kobiecie i mężczyźnie mogą rodzić się dzieci. Miłość kobiety do kobiety, mężczyzny do mężczyzny jest w dzisiejszym świecie, ale tego życia nie da.

Wątpliwości rypinian wzbudziły nie tylko zapisy, które ich zdaniem dyskryminują mniejszości seksualne, ale także sama organizacja Ordo Iuris, stojącą za tym projektem.

– Podpisując ową uchwałę, Rada stanęła po stronie agresorów i zablokowała na terenie Rypina możliwość działania inicjatyw mających na celu zwiększenie świadomości i uwrażliwienie na problemy osób LGBT+ oraz zmniejszenie wobec nich agresji – piszą autorzy petycji. – Ponadto, podpisując Kartę Praw Rodzin, Rada Miasta Rypina popiera także częściowe wykluczanie ze społeczeństwa rodzin innych, niż małżeństwo kobiety i mężczyzny. Jak wiemy, rodziny heteronormatywne nie są jedynymi funkcjonującymi w naszym społeczeństwie.

Wnioski sześciu gmin z Polski odrzucone

Póki co, wciąż nie znamy odpowiedzi na petycję, a Samorządowa Karta Praw Rodzin w Rypinie obowiązuje. Obawy mieszkańców wróciły jednak w ostatnich dniach, nie tylko z uwagi na kwestie światopoglądowe, ale także ekonomiczne.

Wszystko w związku z informacją przekazaną przez Helenę Dalli. Unijna komisarz ds. równości podała, że odrzucono sześć wniosków polskich gmin w związku z programem „Partnerstwo miast”. Powodem było przyjęcie przez te samorządy uchwał dotyczących tzw. stref wolnych od LGBT lub karty praw rodzin (dokument przyjęty także przez Rypin).

– Państwa członkowskie i władze państwowe muszą szanować unijne wartości i prawa podstawowe. Dlatego sześć wniosków o partnerstwo miast, w których składanie były zaangażowane polskie władze, które przyjęły rezolucje dotyczące „stref wolnych od LGBTI” lub „praw rodzinnych”, zostało odrzuconych – poinformowała na Twitterze Helena Dalli.

Samorząd nie może dyskryminować mniejszości

Burmistrz Paweł Grzybowski wielokrotnie podkreślał, że Rypin nie jest strefą wolną od LGBT, wręcz przeciwnie, to miasto słynące z tolerancji. Okazuje się jednak, że choć radni przyjęli Samorządową Kartę Praw Rodzin, a więc inny dokument niż tzw. uchwały anty-LGBT, unijna interpretacja jest jednoznaczna. Komisja Europejska stawia znak równości pomiędzy SKPR a uchwałami anty-LGBT, co potwierdziła komisarz Helena Dalli.

– Rozmawiając w przestrzeni publicznej o takich dokumentach jak Samorządowa Karta Praw Rodzin czy tzw. uchwały anty-LGBT popełniany jest podstawowy błąd, polegający na sugerowaniu, że dyskutujemy o kwestiach technicznych – komentuje prof. dr hab. Tomasz Koncewicz z Uniwersytetu Gdańskiego. – To nie są kwestie techniczne. Zasada niedyskryminacji, także w temacie orientacji seksualnej, jest zasadą podstawową. Przyjęte dokumenty, także te samorządowe, muszą być zgodne z prawem europejskim. Jakiekolwiek różnicowanie jest zakazane.

– Już teraz naruszanie zasad UE (art. 2 TUE), a więc m.in. zakazu dyskryminacji powoduje możliwość wykluczenia z „rekrutacji” o określone programy wsparcia – dodaje prof. dr. hab. Robert Grzeszczak z Uniwersytetu Warszawskiego. – W efekcie Komisja Europejska może wskazać, że dany podmiot starający się o dofinansowanie, nie przestrzega prawa (np. strefy wolne od LGTB naruszają zasadę równego traktowania, ochronę godności człowieka) i w efekcie gminy takie nie są kwalifikowane do określonych programów.

Kolejne kroki Komisji Europejskiej?

Zdaniem prof. dr hab. Tomasza Koncewicza, niedawna decyzja Komisji Europejskiej ws. odrzucenia sześciu wniosków polskich samorządów to dopiero początek szerszej debaty o praworządności.

– Unia Europejska opiera się na wartościach, a jedną z nich jest równe traktowanie każdego, bez względu na płeć czy orientację seksualną – podkreśla prof. Koncewicz. – Dla mnie jest rzeczą oczywistą, że reakcja Komisji Europejskiej na uchwały przyjęte przez sześć polskich samorządów była prawidłowa. Co więcej, wydaje się, że to tylko i wyłącznie początek. To co te gminy straciły w ostatnich dniach to drobne pieniądze w porównaniu z tym, co samorządy mogą stracić wkrótce. Jeśli komisja wystąpi do Trybunału Sprawiedliwości, kary dla danego państwa będą wielokrotnie większe, bo są naliczane za każdy dzień obowiązywania danej uchwały, niezgodnej z prawem europejskim. Musimy być świadomi, samorządowcy także, że poszanowanie różności jest jednym z elementów układu, który zawarliśmy z UE w 2004 roku. A zawarliśmy go dobrowolnie.

Rypin straci pieniądze z Unii Europejskiej?

Czy w związku z przyjęciem Samorządowej Karty Praw Rodzin Rypin może obawiać się odcięcia dotacji unijnych?

– Prawo już obowiązujące w Unii Europejskiej zakłada ograniczenie funduszy dla gminy, która nie przestrzega wspólnych zasad. To oczywiste – podkreśla prof. Koncewicz. – Ale nieoczywiste jest, czy Komisja Europejska będzie miała wolę polityczną, by tak zdecydowane kroki w stosunku do polskich samorządów podjąć. Prawo jest jednoznaczne. Nie można dyskryminować. Niedyskryminacja jest wartością, która decyduje o tym, że jesteśmy wspólnotą europejską. Nie chodzi o to, że wszyscy muszą być zwolennikami LGBT. Chodzi o tolerancję. Sądząc po tym, jak Komisja Europejska intensyfikuje działania w związku z problemami z praworządnością w Polsce, można przypuszczać, że i w przypadku tych uchwał samorządów będzie miała taką wolę.

Wiele wskazuje na to, że zapis dotyczący łączenia praworządności z wypłatą dotacji unijnych dla państw członkowskich znajdzie się w nowej perspektywie budżetowej UE.

– Wciąż nie znamy jak będą funkcjonowały mechanizmy wstrzymywania / nie wypłacania środków z budżetu UE w związku z naruszaniem przez państwa członkowie UE zasady praworządności – zwraca uwagę prof. dr hab. Robert Grzeszczak. – Można powiedzieć: „piłka wciąż w grze”, ale rozgrywana jest niestety na polskiej połowie boiska, więc nie mam dobrych przewidywań. Sprawa jest o tyle rozwojowa, że tu mamy do czynienia z programami i kwalifikowalnością. A w przyszłości dojdzie, jakby z góry, silniejszy impuls – wstrzymanie wypłat już przyznanych, jeśli dany podmiot łamie wspólne wartości UE. To wielowątkowa sprawa, rozwojowa. Ale czy tego rodzaju działania spowodują cięcia akurat dla Rypina – nie sądzę. Oczywiście chwały miastu to nie przynosi i pokazuje jego zaściankowość na tle innych miejsc w UE.

Do tematu wrócimy.